مردم فریب دستگاه های فلزیاب را نخورند، ضرورت وجود واحد تحقیق و توسعه در معادن کشور - مسافرت رو

دکتر گلناز جوزانی کهن در گفت وگو با خبرنگاران با بیان این که بخشی از مسائل مالی ایران به دلیل اتکای اقتصاد بر صادرات تک محصولی (ترکیبات هیدروکربوری) و وجود نقدینگی بالاست که هم اکنون عمدتاً در بازار مسکن، ارز و بورس سرمایه گذاری می گردد که این خود آغاز بعضی معضلات مالی است، اظهار کرد: می توان با توزیع اوراق مشارکت به سمت سرمایه گذاری ملی برای اکتشاف معادن جدید و نوسازی تجهیزات معادن فعال حرکت کرد.

در 90 درصد از مساحت ایران اکتشاف انجام نشده است

عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران با بیان اینکه بر مبنای اظهارات شفاهی معاونت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران هنوز دز 90 درصد از مساحت ایران اکتشاف انجام نشده است، اضافه کرد: از مساحت یک میلیون و 648 هزار و 195 کیلومتر مربع ایران تنها 10 درصد آن تحت عملیات اکتشافی قرار گرفته است.

وی همچنین با بیان اینکه نقدینگی ها باید به سوی معادن سوق پیدا کند، اضافه کرد: هم اکنون تجهیزات معادن فرسوده و احتیاجمند بازسازی است و باید از تجهیزات و تکنولوژی های نوین استفاده گردد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان این که هم اکنون اقتصاد ایران عمدتاً تک محوری و برپایه فروش نفت و گاز است، خاطر نشان کرد: ایران به جز الماس برای سایر مواد معدنی اعم از فلزی و غیر فلزی پتانسیل زیادی دارد.

ایران به لحاظ ساختار زمین شناسی فاقد شرایط لازم برای تشکیل الماس است

جوزانی کهن ادامه داد: ایران از نظر زمین شناسی پوسته جوانی دارد و شرایط تشکیل الماس را ندارد و این سنگ قیمتی در پوسته های قدیمی زمین مانند مناطقی از سیبری و آفریقای جنوبی یافت می گردد.

وی با بیان این که ایران پتانسیل فراوانی برای مس، آهن، سرب، روی و حتی طلا دارد، اضافه کرد: بخشی از ذخایر طلای کشور در دو منطقه موته اصفهان و زرشوران تکاب است که در منطقه زرشوران پس از خاتمه اکتشافات و عملیات اجرایی از سال 1393 در مرحله بهره برداری قرار گرفته است.

خاک رس بیش از 150 کاربرد صنعتی دارد

این مهندس معدن با گرایش اکتشاف دانشگاه تهران با بیان این که ایران از پتانسیل خوبی برای تأمین خاک رس که بیش از 150 کاربرد صنعتی دارد، برخوردار است، گفت: خاک رس در مناطقی از خراسان جنوبی، فارس و منطقه زنوز در آذربایجان شرقی به فراوانی یافت می گردد.

جوزانی با بیان این که از خاک رس در صنایع مختلف به عنوان جاذب استفاده می گردد، ادامه داد: درخشندگی کاغذهای سفید ناشی از اضافه شدن خاک رس است؛ چه بسا که پیش از این کاغذها به علت استفاده نکردن از خاک رس کاه بودند. نوک مداد هم مخلوطی از گرافیت و رس است. گرافیت فرمی از کربن است که بسیار نرم بوده و قابل نوشتن به تنهایی نیست (مرتب خواهد شکست)، اما با اضافه کردن خاک رس به گرافیت، مدادهایی با سختی متفاوت و انواع آن نظیر HB حاصل می گردد.

وی با اشاره به کاربرد رس در صنایع آرایشی و بهداشتی، گفت: به علت چسبندگی، خاک رس در ماسک صورت هم استفاده می گردد. هم چنین خاک رس می تواند با رادیکال های آزاد و فلزات سنگین موجود در بدن پیوند تشکیل دهد و سپس آن ها را از بدن دفع کند که هم اکنون از این خاصیت برای تهیه دارو در جهان استفاده می گردد؛ اما هنوز در ایران در این زمینه از خاک رس استفاده ای نمی گردد.

خاک رس حامل خوبی برای داروهاست

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه خاک رس کَریر (حامل) خوبی برای داروهاست، ادامه داد: دارو از بلع تا باز شدن زمان می برد که خاک رس با باند شدن با دارو زمان مناسب باز شدنی برای دارو در معده را ایجاد می نماید، بدین ترتیب می توان با فرآوری و تبدیل خاک رس به محصولات کاربردی در صنعت، ارزش اضافه نموده خاک رس را افزایش داد.

جوزانی با اشاره به کاربرد خاک رس در صنعت ساخت سرامیک در ادامه توضیح داد: در صنایع ساخت سرامیک و تهیه آجرنسوز (شاموت) هم خاک رس کاربرد دارد.

وی با بیان این که همه معادن ایران تنها در 10 درصد مساحت کشور واقع هستند، گفت: برای 90 درصد معدن کشف نشده می توان با توزیع اوراق مشارکت با استفاده از سرمایه مردم معادن را کشف و به بهره برداری رساند و مردم در سوددهی آن شریک باشند.

این مهندس معدن با گرایش اکتشاف دانشگاه تهران با بیان این که در کشور فارغ التحصیلان فراوانی با تخصص اکتشاف و استخراج معدن، زمین شناسی و نقشه برداری وجود دارد، اضافه کرد: متأسفانه این افراد به علت به کار گرفته نشدن، بیکار و ناگزیر به مهاجرت هستند، در حالی که معدن حوزه بسیار خوبی برای سرمایه گذاری و اشتغال زایی است.

باید از دانش تخصصی دانشگاهیان در حوزه معدن استفاده گردد

جوزانی با تأکید بر ضرورت استفاده از دانش و تجربه اساتید در حوزه معدن در ادامه این اقدام را در خارج شدن اقتصاد ایران از تک محصولی سودمند دانست و گفت: از دیگر مسائل در حوزه معدن خام فروشی است.

وی با بیان این که برای باز شدن معدن به تجهیزات و زیرساخت های متعددی چون جاده، برق، آب و تأسیسات و فضای فیزیکی چون سوله و کارگاه احتیاج است، ادامه داد: هم اکنون به علت کارهای غیر علمی و اینکه معدن زیرزمینی یا رو باز طراحی گردد، از نظرات اساتید استفاده نمی گردد؛ این در حالی است که درصد افت و از دست دادن مواد معدنی در معادن ما به علت به کار دریافت روش های غیر اصولی زیاد است.

میزان استهلاک تجهیزات معادن زیاد است

جوزانی با بیان این که برای افزایش درجه خلوص باید از دانش فنی، تجهیزات و تکنولوژی نوین استفاده گردد، اضافه کرد: میزان استهلاک تجهیزات معادن بسیار زیاد است؛ از این رو باید مدام نو شوند، اگر چنین نگردد به سمت خام فروشی و کاهش نقدینگی می رویم.

وی با بیان این که اگر نقدینگی مردم به سمت معادن با سود تضمین گردد، اقتصاد کشور از تک محوری خارج می گردد و به سمت سبدی از انواع مواد معدنی حرکت می نماید، اضافه کرد: کشورهای مطرح در فراوری مواد معدنی در سال 2018، کشورهای چین، آفریقای جنوبی، استرالیا (در آهن و طلا)، ایالات متحده آمریکا، شیلی و برزیل بوده اند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، مهم ترین علت را پهناور بودن این کشورها دانست و گفت: ایران از نظر زغال سنگ و آهن و مس و سرب ذخایر خوبی دارد، به طوری که معدن مس سرچشمه کرمان شهرت جهانی دارد و به عنوان یک مثال تیپیک از معدن مس پورفیری در کتب جهان تدریس می گردد.

چین دارنده رتبه نخست جهانی برای 12 نوع ماده معدنی است

وی با بیان این که چین دارنده رتبه نخست جهانی برای 12 نوع ماده معدنی است، یادآور شد: چنانچه به یاری تجهیزات و دانش فنی بتوانیم محصولات خالص تری فراوری کنیم، ارزش اضافه نموده بیشتری هم خواهد داشت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان این که طلا و نقره همراه مس است، گفت: به لحاظ ژئوشیمیایی در 19 تیپ از انواع تیپ های طلا، این دو عنصر همراه با هم وجود دارند.

وی اضافه کرد: معادن سرب و روی ایران دو تیپ هستند؛ نوعی با نقره کم و نوعی با میزان نقره زیاد هستند که می توان از آنها در کنار محصول اصلی (سرب)، شمش نقره نیز استحصال کرد.

جوزانی با اشاره به شهرت جهانی معدن فیروزه نیشابور و کیفیت فیروزه این منطقه، اضافه کرد: عقیق هم در استان اصفهان و گلستان وجود دارد، اما عقیق منطقه یمن و بدخشان افغانستان نیز شهرت جهانی دارند.

ضرورت وجود واحد تحقیق و توسعه (R&D) در معادن کشور

وی با تأکید بر ضرورت وجود واحد تحقیق و توسعه (R&D) در معادن کشور، گفت: هر معدنی عمر مفیدی به لحاظ ذخیره و تناژ دارد که باید در این مدت تحقیقات لازم انجام گردد.

این استاد دانشگاه، با بیان این که نباید اکتشاف را در هیچ مرحله ای متوقف کرد، توضیح داد: باید ارتباط میان معدن و دانشگاه های کشور تقویت گردد تا با استفاده از تجهیزات و دانش روز جهان هزینه اکتشاف و بهره برداری از معادن کشور کاهش یابد.

جوزانی با اشاره به وجود سد باطله در همه معادن، گفت: با نمونه برداری از مواد موجود در این سد تعیین شد بخش عمده ای از ماده معدنی اصلی و با ارزش در این سد وجود دارد؛ از این رو باید به سراغ روش های علمی نوین در دانشگاه ها رفت تا میزان هزینه و افت ماده معدنی کاهش یابد.

وی با بیان این که بهره برداری از معادن در درازمدت سودآور است، گفت: تشکیل معادن به شرایط زمین شناسی مربوط می گردد؛ گسل ها که به ترک خوردگی دچار می شوند، مواد معدنی تیپ رگه ای در درز و شکاف ایجاد می گردد و با کاهش فشار کمپلکس حاوی کانی فلزدار شکسته و حجم سیال زیادی با ذخیره رگه ای با عیار مناسب حاصل می گردد.

اکتشاف معدن کاری علمی است و مردم فریب دستگاه های فلزیاب را نخورند

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان این که دستگاه های فلزیاب و غیر علمی در کشف معادن مؤثر نیستند، اضافه کرد: هم اکنون در کانسارهای طلا، طلا با چشم دیده نمی گردد و به صورت میکرو نیز با عیار حداکثر چند ppm موجود است. اما افراد غیر متخصص پیریت را که به اسم طلای ابلهان مشهور است، با طلا اشتباه می گیرند. پیریت یا همان سولفید آهن با فرمول شیمیایی FeS2 است که رنگ زردی دارد و سیستم تبلور مکعبی دارد و از لحاظ ظاهری کاملاً شبیه طلا است. حقیقت این است که در شبکه FeS2 طلا وجود دارد، اما سختی زیاد این کانی (5 در مقیاس سختی موهس) برای آزاد کردن طلای آن، مصرف انرژی زیادی را می طلبد که مقرون به صرفه نیست.

وی با اعتقاد به این که اکتشاف معدن کاری علمی است و افراد فریب دستگاه های فلزیاب را نخورند، گفت: اکتشافات بر پایه دانش شیمی، فیزیک و زمین شناسی است (ژئوفیزیک و ژئوشیمی)؛ البته برای اکتشاف معدن باید به دورسنجی نیز احاطه علمی کافی داشت.

وی با بیان این که تا پیش از تشکیل نظام مهندسی معدن در کشور مهندس های معدن اشتغال و وضعیت مناسبی نداشتند، ادامه داد: این سازمان به همت مهندس ناصرنیا با دو هدف اشتغالزایی برای مهندس های معدن و ورود دانش فنی به روز و استفاده صحیح از دانش این قشر تحصیل نموده در معادن تشکیل شد و به این ترتیب گام مهمی در جهت اشتغالزایی و به روز کردن دانش فنی در معادن برداشته شد.