خبرنگاران چتر صیانت دولت از میراث ناملموس استان مرکزی - مسافرت رو

میراث فرهنگی دو سویه ملموس شامل ابنیه و آثار تاریخی و طبیعی و میراث فرهنگی ناملموس شامل رسوم و زبان، موسیقی و دانش و مهارت دارد که موجودیت قومی را رنگ و جلوه می بخشد و در هشت سال خدمت دولت تدبیر و امید یکی از اقدامات اولویت دار شناسایی، حراست و اشاعه داشته های فرهنگی بود که استان مرکزی در این راستا کارنامه قابل قبولی دارد.

طبق تعریف کنوانسیون میراث جهانی، میراث فرهنگی ملموس شامل آثار بناها و محوطه ها می شود که نیاز است ضمن حفاظت بهینه آن ها سهم اقتصادی آن در جذب جهانگرد و درآمدزایی و اشتغال به خوبی دیده شود اما، در حوزه میراث ناملموس که شامل آداب و رسوم، اصطلاحات، زبان ها، گویش ها، بازی ها، موسیقی، ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، مراسم، جشن ها، پایکوبی ها، دانش و مهارت ها و بسیاری موارد دیگر را نیز شامل می شود این موارد اگر چه قابل لمس و شاید مشاهده نباشند و وجود خارجی هم نداشته باشند، اما بخش بسیار مهمی از میراث فرهنگی در هر منطقه را شامل می شوند.

میراث فرهنگی ناملموس بخشی زنده و زاینده فرهنگ است که به دست بازماندگان به صورت پیوسته مورد استفاده و بازآفرینی قرار گرفته و طول زمان بر ارزش آن اضافه نموده شده و حس هویت و تعلق به انسان و جامعه بخشیده است، این بخش ارزنده از فرهنگ توسط یونسکو به عنوان همتای میراث جهانی یونسکو ترویج می شود و تمرکز عمده آن بر جنبه های ناملموس فرهنگ واقع شده است.

میراث فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرایندهای فرهنگی گفته می شود که با گذشت زمان و از نسل های پیشین باقی مانده اند بخشی از دارایی های فرهنگی، محصولاتی ملموس مانند ساختمان ها یا کارهای هنری هستند با این حال بخش های زیادی از فرهنگ به شکل ناملموس است مانند ترانه، موسیقی ،پایکوبی، درام، توانمندی، آشپزی، هنر صنایع دستی و جشنواره های گوناگون. اینها شکل هایی از فرهنگ به شمار می فرایند که قابل ثبت و ضبط هستند ولی ملموس نبوده و قابلیت ذخیره در محل فیزیکی مانند موزه را ندارند ولی از طریق ابزارها و وسایلی که در آن ها به کار رفته اند قابل تجربه هستند این وسایل فرهنگی توسط سازمان ملل متحد گنجینه های بشری نامیده شده است.

48 اثر ناملموس استان مرکزی زینت بخش فهرست آثار ملی

رئیس گروه حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی می گوید: 48 اثر ناملموس این استان از سال 86 13که قانون میراث ناملموس به تصویب رسید در این استان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و سرمایه گرانقدری است که باید قدر آن دانسته شود.

اسماعیل شراهی با بیان اینکه شاخص برای ثبت در فهرست آثار ملی، سالانه پنج اثر است، افزود: 31 اثر در استان مرکزی در دولت تدبیر و امید از سال 93 تا 99 در این استان در قالب آثار ناملموس در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

این مقام مسئول می افزاید: آثار ثبت شده مذکور در حوزه هنرهای مهارتی شیوه های بافت و دستبافت ها، پخت، دانش تهیه داروهای سنتی، داستان و ادبیات فولکلور، مهارت ساخت سفال، صابون آشتیان، مناسک آیینی مرتبط با ایام محرم مانند نخل گردانی و علم گردانی، رسومات و رفتارهای مرتبط با نظام آب کشاورزی، بیل گردانی نیمور محلات، مراسم باران خوانی، جشن تیرگان فراهان و آش اسفندی دلیجان است.

رئیس گروه حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی ادامه داد: پنج اثر از این استان در نوبت ثبت در فهرست آثار ملی واقع شده است که مهمترین آن گویش آشتیانی و فارسی زبانی مردم فراهان است.

شراهی افزود: مستندسازی مراسم، آیین و مهارت ها ویژگی برجسته ثبت آثار ناملموس در فهرست ملی است که از خطر نابودی و فراموشی آن ها جلوگیری می شود و به فرهنگ منطقه غنا می بخشد.

وی گفت: میراث ناملموس در سه بخش جاری، زنده و در خطر تقسیم بندی می شوند و با ثبت آثار تلاش برای حفظ و انجام پژوهش ها برای گروه ها و سازمان های مردم نهاد عملیاتی می شود.

رئیس گروه حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: از جمله آثار ناملموسی که در استان در حال خطر است گویش آشتیانی است که در صورت کم توجهی به آن نسل فعلی هرگز نخواهند توانست این گویش را به نسل آینده منتقل کنند.

شراهی افزود: با بهره گیری از ظرفیت میراث فرهنگی، صدا و سیما و رسانه ها، تبلیغات و معرفی برای این آثار انجام می گیرد تا زمینه احیا فراهم شود.

نگهداشت آرایه های فرهنگی رمز حراست از اصالت ها

عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیرکبیر اراک،گفت: اصالت فرهنگ هر منطقه به نگهداشت میراث فرهنگی آن بخش بستگی مستقیم دارد.

فرزاد نوابخش افزود: میراث فرهنگی مشتمل بر 2 بخش ملموس و غیرملموس است و مجموعه آثاری که قابل لمس باشد مثل شکل معماری، صنایع دستی و خوراکی ها در این تقسیم بندی جای می گرد و میراثی مانند عقاید، زبان، شعر و پرورش گل و گیاه نیز در دسته ناملموس جای می گیرد.

وی گفت: میراث فرهنگی ناملموس، گستره ای وسیع و غنی برای جهانگردی هدفمند و توسعه پایدار است.

عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیرکبیر اراک گفت: میراث فرهنگی ناملموس به عنوان منشأ و خاستگاه میراث فرهنگی و جلوه های معنوی در برگیرنده مجموعه ای بی شمار از آداب، سنت ها، باورها،بینش ها و تاریخ شفاهی یک جامعه و ملت است که با مسایل اجتماعی - اقتصادی و روحیات مردم تنیده شده است.

این استاد دانشگاه گفت: به هر میزان میراث فرهنگی برای حفظ و نگهداری و احیا میراث جای مانده از گذشتگان برنامه ریزی و اقدام عملیاتی انجام دهد، کم است زیرا سرعت نابودی این آثار بیشتر از احیا است.

نوابخش افزود: در مجموع می توان از مدیران و مسئولان میراث استان به خاطر اقدامات موثر در حفظ اثار ملموس و غیرملموس استان قدردانی کرد که برای این مهم همت داشته اند.

وی گفت: حفظ نشدن میراث ملموس و ناملموس منجر به تبعاتی خواهد شد که کاهش خسارت و کم اثر کردن آن تبعاتی به دنبال دارد و اصالت منطقه و سرزمین را به خطر خواهد انداخت.

عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیرکبیر اراک گفت: ایران از بخش ها و مناطقی مختلفی تشکیل شده که هرتکه آن منحصر به فرد است که درصورت نابودی آثار در بخشی منجر به نقصان در بخش دیگر می وشد بنابراین باید همگان برای حفظ این آثار بکوشند و دولت تدبیر و امید در هشت سال خدمت خود این مهم را با هوشمندی مدنظر داشت.

نوابخش افزود: برای مثال شاهد اجرای ناقالی خوانی در برخی مناطق استان مرکزی هستیم که زنده بودن این آثار ملموس نشانه اهتمام مردم به آثار گذشتگان و فرهنگ بومی است.

صنایع دستی و هنرهای سنتی استان مرکزی در لوای حمایت دولت

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: اهمیت به حوزه صنایع دستی توسط دولت باعث شد تا صنعت گیوه دوزی استان به نام هنرمند عبداله گله در ردیف میراث ناملموس به ثبت برسد.

قاسم کاظمی افزود: گیوه از صنایع دستی روستای سنجان از توابع اراک است که مُهر اصالت و کیفیت آن برای دو دوره در سال های 2010 و 2012 از سوی سازمان جهانی یونسکو تایید شده است.

وی گفت:سماع قلم نیز یکی دیگر از هنرهای دستی استان است که در فهرست آثار ناملموس استان به ثبت رسیده در این هنر از طریق عمق بخشی حداقل 10 میلیمتری، به اثر زاویه دار کردن خط، زوایای مختلف حروف در کتیبه نمایان می­ شود.

معاون صنایع دستی اداه کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی استان مرکزی شرح داد: این شیوه بر روی کتیبه های چوبی و سنگی اجرا می­ شود و مبدع آن استاد امیر منصور احمدی از هنرمندان پیشکسوت صنایع دستی اراکی است.

کاظمی شرح داد: این اثر فاخر، کتیبه ­ای سنگی از جنس مرمر سفید هرات افغانستان است این نوع سنگ، سنگی است خوش بافت و خوش کار با بازدهی نور بالا، به طوری که نور از آن به آسانی عبور می کند.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: قالی بند ریحان نیز توسط هنرمند زهرا عسگری و هنر فولاد جواهری که فلزکاری سلاح سرد مربوط به دوره صفویه است توسط هنرمند وحید امیری احیا و در فهرست نامملوس در هشت سال اخیر به ثبت رسیده است.

کاظمی افزود: تفرشی دوزی و سفال برجک از دیگر هنرهای صنایع دستی استان است که با کسب شرایط لازم در فهرست ناملموس استان قرار گرفته است.

وی گفت: با ثبت این آثار در فهرست در حافظه تاریخی و فرهنگی ماندگار می شوند زیرا برای ایجاد و خلق این آثار باید تکنیک، شیوه ساخت و مواد اولیه مورد توجه قرار گیرد تا کسب این سه مولفه بتواند در ردیف آثار به ثبت برسد.

بیش از 2 هزار جاذبه جهانگردی در استان مرکزی شناسایی شده که 873 اثر آن در فهرست آثار ملی کشور قرار دارند.