تارو پودهای رنگین غمگین، گره در گره باقی است - مسافرت رو

نقش ویژه فرش دستباف و صندلی فرهنگی، هنری، اقتصادی و اجتماعی آن، به گونه ای است که آنالیز وضعیت و شناسایی مسائل در این عرصه را ضروری می نماید زیرا فرش ایران علاوه بر این که با اقتصاد خانواده ها گره خورده در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی دارد و این صنعت اعتبار و شهرت ارزنده ای را برای کشور فراهم نموده و خلاقیت و هنر و ذوق ایرانی را به دنیایان شناسانده است.

صندلی فرش دستباف در اشتغال

فرش از نظر اجتماعی و شاخص های مربوط به آن نیز اهمیت دارد و در اشتغال جمعیت شهری و روستایی و عشایر به صورت تمام وقت و پاره وقت همچنین شاغلین فعالیت های قبل از بافت مثل طراحان، نقاشان، استادکاران و بعد از بافت مثل صادرنمایندگان، بازاریابان نیز نقش مهمی دارد و می تواند در کاهش مهاجرت نیز موثر باشد.

فرش ایران علاوه بر اینکه با اقتصاد خانواده ها گره خورده در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی دارد بطوریکه با صادرات می توان علاوه بر کسب اعتبار و شهرت برای کشور و شناساندن خلاقیت و هنر ایرانی به دنیایان، در ارز آوری و اشتغال زایی و کسب درآمد اقدام کرد.

6000 بافنده فعال در استان قزوین

علی اکبر کبیری معاون بازرگانی سازمان صمت استان قزوین در تبادل نظر با خبرنگاران اظهارداشت: در استان بیش از 8 هزار بافنده دارای کارت، شناسایی شده اند که در حال حاضر 6 هزار نفر فعالند که از میان آنها 3200 نفر بافنده روستایی هستند.

وی افزود: حدود 90 تا 95 درصد بافندگان استان قزوین را بانوان تشکیل می دهند و سال جاری 1959 نفر نیز تحت پوشش خدمات بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته اند.

کبیری پرداخت تسهیلات به بافندگان را از راه چارههای حمایت از این هنر دانست و توضیح داد: در اجرای طرح مشاغل خانگی به تعداد 393 نفر از قالیبافان بیش از 2 میلیارد و 255 میلیون تومان پرداخت شده و 550 میلیون تومان هم در قالب 13 طرح تسهیلات پشتیبان به 97 نفر پرداخت شده است.

وی اضافه نمود: همچنین از سوی صندوق کارآفرین امید مبلغ 500 میلیون تومان به فراورینمایندگان و دایرنمایندگان کارگاه های قالیبافی پرداخت شده است.

امضای تفاهم نامه برای بیمه بافندگان

کبیری درخصوص بیمه بافندگان نیز گفت: از سال 92 متاسفانه یارانه بیمه بافندگان قطع شده و بر این اساس بازرسان کمی سخت گیری می نمایند و شاخص هایی دارند مانند این که بافنده در روز باید دو هزار گره فرش ببافد تا در ردیف بیمه شده قرار گیرد و یا اگر در هنگام بازرسی در محل کار نبود تائید نمی گردد که این رویکرد مشکل ساز شده است.

معاون بازرگانی سازمان صمت افزود: در کنار گران بودن مواد اولیه فراوری فرش می توان از فروش نهایی فرش بافته شده به عنوان دیگر مسائل این هنر یاد کرد که ما در استان با راه اندازی خانه فرش تا حدودی این دغدغه را کاهش داده ایم.

فراوری فرش را وارد خانه ها کنیم

کبیری با اشاره به تجربه بعضی کشورها در مورد رونق فراوری فرش اظهارداشت:در شرایطی که با مسائل اقتصادی و کاهش منابع اقتصادی مواجهیم باید باور کنیم فرش می تواند به اشتغال و اقتصاد ما بسیار یاری کند و جایگزین خوبی برای صادرات غیر نفتی باشد.

وی افزود: اگر بتوانیم با دادن تسهیلات ارزان قیمت در کمترین زمان، فراوری فرش را وارد خانه ها کنیم و آن را به صورت متمرکز انجام دهیم با کمترین آورده تا میزان 10 میلیون تومان می توان با دایرکردن یک دار قالی چند نفر را مشغول به کار کرد.

کبیری بیان نمود: آموزش مهارت های نقشه خوانی، طراحی و نقشه های به روز، فراوری بر اساس ذائقه و سلیقه مردم، شناسایی احتیاجهای روز مردم و تغییر جهت از فراوری تابلو فرش به سمت قالی و قالیچه می توان از این صنعت برای شکوفایی اقتصاد بهره جست.

صادرات 838 هزار دلاری فرش از قزوین

وی گفت: در سال گذشته 5350 تن فرش دستباف به ارزش 838 هزار دلار از استان قزوین به خارج از کشور صادر شد که بیشتر آن به آمریکا بود اما سال جاری با تشدید تحریم ها این کشور از بازارهای هدف حذف شده است.

کارآفرینان را حمایت کنید

معصومه کولجی، یکی از کارآفرینانی که بیش از هشت سال است با دایر کردن دار قالی در این عرصه فعالیت دارد به خبرنگاران می گوید: فرش می تواند به اشتغال و اقتصاد ما یاری کند و درآمد خوبی برای سرمایه گذار و کارآفرین و بافندگان داشته باشد اما احتیاجمند مدیریت و ساماندهی بهتری است.

وی افزود: یکی از مسائل کارآفرینان این است که بافنده ها تعهد محکمی در کار ندارند و کار را بموقع تحویل نمی دهند و ما دچار ضرر و زیان می شویم و قانون پشتیان ما نیست.

کولجی گفت: در تامین مواد اولیه مسئله ای نداریم اما گران شدن ابریشم تا سه برابر که با دلار نوسان دارد برای ما مشکل ساز شده و در کنار آن اگر بر نحوه پرداخت تسهیلات نظارت نگردد ممکن است بعضی آن را در جای دیگر هزینه نمایند.

این صاحب کارگاه قالیبافی در قزوین افزود: باید بافنده واقعی مورد حمایت دولت قرار گیرد تا فراوری رونق بگیرد اما بعضی بازرسان اطلاعات کافی از این صنعت ندارند و در محاسبات خود اشتباهاتی دارند که بافنده متضرر می گردد.

اجازه دهند خودمان کار کنیم

کولجی در ارایه راه چاره برای برون رفت از مسائل می گوید: تسهیلات بانکی باید به راحتی داده گردد و بیمه بافنده ضروری است اما اگر در پیچ و خم های اداری گیر کند و ایرادهای غیر کارشناسی به آن گرفته گردد بافنده را بی انگیزه می نماید.

وی اظهارداشت: از مسئولان انتظار داریم در بازاریابی هم یاری نمایند تا فراوریات بافنده ها به سرعت فروش رفته و چرخ اقتصاد فعالان این عرصه بچرخد.

فعالیت 40 کارگاه قالیبافی در استان قزوین

زهرا شجاعی مسئول واحد فرش سازمان صمت استان قزوین هم به خبرنگاران گفت: در استان قزوین 40 کارگاه فراوری فرش دستباف داریم که 22 مورد غیر متمرکز و 18 واحد متمرکز است.

وی بیان نمود: برای احیای فرش اعتماد قزوین اقدامات زیادی اجرا شده و با تشکیل خانه فرش استان، راه اندازی بخش طراحی، نقشه فرش، شناسایی وبهره گیری از بافندگان وطراحان با تجربه استان و توسعه اموزش های حرفه ای و مهارتی، شناسایی بازارهای هدف در اولویت است تا زمینه فراوری فرش اعتماد قزوین مهیا گردد.

شجاعی گفت: فرش قزوین قابلیت دنیای شدن را دارد و امروز فرش ابریشمی که در آبیک فراوری می گردد از بهترین بافته هاست که کوشش می کنیم به یک طرح اصلی در این زمینه برسیم و فرش اعتماد را احیا کنیم که در مرحله مطالعه طرح هستیم و با این کار می توان گرانترین فرش را فراوری و به بازار عرضه کرد.

شجاعی یادآور شد: برگزاری 4 دوره آموزشی بافت فرش دستباف مقدماتی و پیشرفته برای 100 نفر در خانه فرش و دوره ارتقاء مهارت برای ناظران فنی و چله کش ها با حضور 40 نفر از دیگر برنامه های آموزشی است.

وی گفت: در استان قزوین دو صادرنماینده فعال فرش داریم که در فراوری فرش های تمام ابریشم و تابلو گبه فعالیت می نمایند.

مسئول واحد فرش سازمان صمت استان قزوین یادآور شد: نبود سرمایه در گردش، نبود فعالیت مشترک در فراوری، گران بودن مواد اولیه از مهمترین مسائل این هنر صنعت است.

رئیس مرکز ملی فرش ایران: 600 هزار بافنده بیمه می شوند

فرشته دست پاک رئیس مرکز ملی فرش ایران در تبادل نظر با خبرنگاران گفت: ببیش از 2 میلیون و 500 هزار بافنده در این عرصه فعالیت می نمایند که بزرگترین صنف در کشور محسوب می شوند و فعالان این صنعت و هنر حتی در دورافتاده ترین روستاها و شهرها فعالیت می نمایند که از این جمعیت در سال 92 حدود 600 هزار نفر بیمه بودند که نیمی از آنها بدلیل مسائلی که داشتیم حذف شده اند که کوشش می کنیم بیمه همه بافندگان برقرار گردد.

وی در مورد مسائل بافندگان افزود: بازرسان سازمان تامین اجتماعی هر بار که در کارگاهها حضور می یافتند اگر کسی پشت دار قالی نبود آن را از لیست بیمه حذف می کردند در حالی که فرش تنها هنر صنعت است که زمان نمی شناسد و بافندگان شبانه روزی و وقت و بی وقت فعالیت می نمایند و قرار نیست هر وقت بازرس آمد سرکار باشند تا مشمول بیمه شوند.

رئیس مرکز ملی فرش ایران یادآورشد: قرار نیست ملاک بیمه شدن حضور مداوم بافنده در پشت دار قالی باشد و این دلیل برای بیمه شدن منطقی نیست زیرا زنانی هستند که در وقت بیکاری بافندگی می نمایند و استحقاق بیمه شدن را دارند.

دست پاک یادآور شد: توجه به امنیت شغلی بافندگان و تامین بیمه از دغدغه های فعالان این بخش است که باید حل گردد در غیر این صورت کسی رغبت نمی نماید به سمت این هنر و صنعت برود.

وی افزود: در قانون بودجه بیمه بافندگان باید دیده گردد و امیدواریم سهم بیمه اجتماعی افزایش یابد و 600 هزار بافنده بیمه شوند.

وی افزود: صادرات فرش ایران به کشورهای آمریکا، آلمان، کانادا، ژاپن و چین اجرا شده که البته باید به کشورهای دیگری هم برنامه ریزی کنیم.

رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: کشور هند بعد از ایران بزرگترین صادرنماینده فرش دستباف به دنیاست اما همچنان ایران با وجود تحریم فاصله زیادی با این کشورهای صادر نماینده دارد و باید چاره اندیشی کنیم و از سهم 32 درصدی که به کشور آمریکا کم شده بتوانیم کشورهای دیگری را جایگزین کنیم.

وی بیان نمود: یکی از راه چارهها این است که در مقابل واردات به کشور بتوانیم صادرات فرش را تهاتر کنیم البته فرشهایی که برند و صاحب شناسنامه و ثبت دنیای هستند در قبال واردات در اولویت قرار دارند.

دست پاک گفت: با مسائل بانکی که داریم باید بتوانیم تهاتر کنیم و حداقل برای سال آینده درصددیم صادرات فرش را تا 800 میلیون دلار برسانیم.

وی گفت: کشور چین با جمعیت بیش از یک میلیارد و 200 میلیون نفری بازار بسیار بزرگ و مستعدی است که از آن غافل بوده ایم که فرش ایران می تواند آن را هدف گذاری کند.

اشتغال در صنعت فرش با کمترین سرمایه گذاری

دست پاک گفت: برای ایجاد هر شغل در عرصه صنعت حدود 200 تا 300 میلیون تومان ضروری است در حالی که در صنعت فرش با حداقل 10 تا 20 میلیون تومان می توانیم با هر دار قالی برای سه نفر شغل ایجاد کنیم.

رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: فرش ایرانی بیانگر هویت، فرهنگ و هنر کشور است و می توان از آن به عنوان شناسنامه و پرچم دوم و پاسپورت معنوی ایرانی ها یاد کرد.

دست پاک همچنین ساماندهی زنجیره فراوری، واردات مواد اولیه، توسعه کارگاههای متمرکز و خانگی و استاندارد سازی کارگاهها را از برنامه های سال آینده مرکز ملی فرش ایران دانست.

چالش ها و معضلات

افزایش کشورهای رقیب مانند چین، ترکیه و افغانستان، هند، مصر، پاکستان، مراکش و نپال، سرقت طرح های ایرانی، تحریم، ناهماهنگی فراوری با احتیاج بازار، نبود تبلیغات و بازاریابی مناسب از چالش های این صنعت و هنر است.

بحران اقتصادی دنیا، استفاده از مواد اولیه نامرغوب، نبود تنوع در نقشه ها، نبود حمایت های اقتصادی و معنوی کافی از بافندگان، پایین بودن دستمزد بافندگان و بیمه نبودن دست اندرکاران فراوری فرش از جمله مهمترین چالش های این هنر است که احتیاجمند ثبات در قوانین موجود و اعطای جوایز و تشویق و حمایت از فراوری نمایندگان این صنعت است.

با تداوم حمایت های دولتی و اعطای تسهیلات ارزان قیمت، بیمه کردن بافندگان، خلاقیت در طرح و نقشه، ثبت دنیای فرش قزوین، برگزاری نمایشگاه های داخل و خارج از کشور، دادن تسهیلات به خریداران، آموزش بافندگان، مشتری مداری در رشد و توسعه فرش بسیار حائز اهمیت است.

فرش دستباف ایران، نماد فرهنگ، ذوق و هنر ایرانی است و از آنجائیکه محصولی چند بعدی بوده و دارای جنبه های مختلفی می باشد. حفظ و صیانت از این صنعت مهم است و توجه به بهره وری و کاهش قیمت تمام شده، شناسایی بازارهای دیگر برای صادرات، تبلیغات کیفیت و مزیت فرش ایرانی و حمایت از فعالان این عرصه می تواند هنر، صنعت فرش را در ردیف کالای اصلی در صادرات غیر نفتی قرار داده و به اشتغال و اقتصاد کشور هم یاری کند.